Oturum Başkanları
Harun Kaygan, Dr. Öğr. Üyesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Fatma Korkut, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Can Altay, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Selin Gürdere Akdur, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü

Işıl Oygür İlhan, Özyeğin Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Pınar Kaygan, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü

Tasarım gitgide artan sayıda katılımcının yer aldığı, katılımcılar arasındaki işbirliğinin en verimli şekilde yapılandırılmaya çalışıldığı bir uygulama alanı haline gelmiştir (Bowen vd., 2016; Bucciarelli, 2002; Pisano ve Verganti, 2008). Bu uygulamalarda proje konusundan iş birliğinin ortaklarına (organizasyon içi, firmalar arası, disiplinler arası, üniversite ve sanayi arası, kullanıcı ve tasarımcı arası, vb.), iş birliğinin ortaya çıkış nedenlerinden gerekliliklerine, süreçte kullanılan yöntemlerden araçlara kadar birçok faktör tasarım sürecini ve dolayısıyla tasarımcıyı şekillendirmektedir. İş birliği sırasında yaşanan bilgi alışverişinin yenilikçi tasarım çözümleri geliştirilmesini tetiklediği; bu sebeple toplumsal fayda için önem taşıdığı düşünülmektedir. Bu çok katmanlı ve çok değişkenli düzene dair tasarım ve iş birliği ara kesitinde yürütülen çalışmalar hem kendisinden sonra gelen uygulamalara örnek niteliği taşımakta hem de tasarımın birlik ve birliktelik üzerinden tanımlanarak disiplin olarak gelişmesi için umut vadetmektedir.

Bu gelişmelerden hareketle bu tema altında tasarımda işbirliğini ele alan çalışmaları davet ediyoruz. Bildirilerin cevap arayabileceği sorular arasında şunlar yer almaktadır:

• Günümüz tasarım dünyasında ve Türkiye’sinde birlikte tasarım nasıl tanımlanmaktadır? Birlikte tasarım süreçlerinin yapısı ve süreçlerdeki çeşitlilik nasıl tariflenebilir?
• Tasarımcının süreçteki rolü ve sahip olduğu bilgi, beceri ve yetkinlik bu gelişmelerden nasıl etkilenmektedir?
• Tasarımda işbirliği modelleri arasında öne çıkanlar ve bu modellerin güçlü ve zayıf yanları nelerdir?
• Tasarım, iş birlikleri yaşanmakta olan sosyal, toplumsal ve ekonomik dönüşümlerden nasıl etkilenir ve bunlara dair neleri mümkün kılar?
• Birlikte tasarım teknoloji ve inovasyonla nasıl ilişkilenmektedir?
• Birlikte tasarımda yaygın olan bilgi alışveriş modelleri nelerdir?

Oturum Başkanları
Aykut Coşkun, Koç Üniversitesi, Medya ve Görsel Sanatlar Bölümü
Aslı Günay, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Armağan Karahanoğlu, Twente Üniversitesi, Tasarım, Üretim ve Yönetim Bölümü
Gülşen Töre Yargın, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
(alfabetik sıra ile)

Tasarımın esas amacı, geliştirilen ürün ve sistemlerle, özel seviyede kullanıcıların bu ürün ve sistemlerle etkileşimlerinde deneyimlerini en olumlu hale getirmek ve genel bağlamda kullanıcıların yaşam kalitelerini yükseltmektir. Özellikle umut duymaya fazlasıyla ihtiyaç duyduğumuz günümüzde tasarımın bu amacı—tasarımla olumlamak ve kişiler ile toplumların refah seviyelerini yükseltmek—daha çok önem taşımaktadır. Olumlu deneyimlerin tasarımın bir yan etkisi olarak değil, en başında bireylerin ve toplumun yaşam kalitesini sağlamayı ve yükseltmeyi hedef alarak ortaya çıkması amaçlanmalıdır (Desmet ve Pohlmeyer, 2013). Bunun için tasarım sürecindeki tüm aşamalar özenli ve amaçlı bir şekilde ele alınmalıdır. Bu sayede deneyimler, sadece problemlere çözüm getirmek yerine, olasılıkları da kapsayarak deneyimi en olumlu hale getirebilecektir (Desmet ve Hassenzahl, 2012).

Bu çağrının amacı, tasarımın olumlu deneyimlerin yaratım sürecinde nasıl bir rol alacağını tartışmaya açmaktır. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki kapsam ve olası konulara ilişkin çalışmaları davet ediyoruz.

• Deneyimi araştırmak: Yaygın ve yeni yöntemler ile deneyimi nasıl araştırabiliriz?
• Deneyimi anlamlandırmak: Bulguları tasarımcılar için nasıl anlamlı hale getirebiliriz?
• Deneyim için tasarlamak: Bu anlamları ve iç görüleri tasarıma nasıl yansıtabiliriz?

Bildirilerin ele alabileceği konular arasında şunlar yer almaktadır:

• Olumlu deneyim için tasarım (Design for positive experience)
• İyi oluş için tasarım (Design for well-being)
• Mutluluk için tasarım (Design for happiness)
• Sağlık ürünleri ve hizmetleri için tasarım (Design for healthcare)
• Özel ihtiyaçlar için tasarım (Design for special needs)
• Olasılık güdümlü/odaklı tasarım (Possibility driven design)
• Anlamlı teknolojiler (Meaningful technologies)
• Davranış değişikliği için tasarım (Design for behaviour change)
• Uzun süreli kullanıcı deneyimi (Longitudinal/Long-term user experience)
• Sürükleyici kullanıcı deneyimi (Engaging user experience)

Oturum Başkanları
Hümanur Bağlı, İstanbul  Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Yekta Bakırlıoğlu, Limerick Universitesi, Tasarım Okulu
Aykut Coşkun, Koç Üniversitesi, Medya ve Görsel Sanatlar Bölümü
Dalsu Özgen Koçyıldırım, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
(alfabetik sıra ile)

Anlatı (narrative) herhangi bir iletişim veya açıklamadan farklı olarak, bilginin ilişkilendirilmiş olaylar dizgisi şeklinde aktarılmasını ima etmenin yanı sıra anlambilimsel ya da göstergebilimsel stratejilerin de hepsini kucaklar (Abbott, 2008). Anlatı, Roland Barthes’ın (1966) da belirttiği üzere, sözlü ve yazılı dilden, statik veya hareketli resimlere ve her tür vücut hareketine kadar, bütün iletişim ve ifade biçimlerini içerir.

Modern sinirbilimciler, anlatının “yaşam deneyimini düzenlemeye yarayan temel yöntem” olduğunu, hatıraların saklanmasından, bireysel tercih ve duyguların oluşmasına ve geleceğe yönelik plan yapmaya kadar pek çok zihinsel eylemin temelinde olduğunu söylemektedirler (Young ve Saver, 2001; Castro, 2006). Deneyimleri şekillendiren ve aktaran anlatılar, bireysel ve toplumsal algıyı etkileyebilmekte ve dolayısıyla, umudun yaratılmasında ve yaşatılmasında da önemli rol oynayabilmektedir.

Anlatı, iletişim ve anlam oluşturmadaki önemi nedeniyle, kullanıcı araştırmaları, katılımcı tasarım ve kullanıcı deneyimi alanlarında başlıca tasarım yöntemlerinin temelindendir. Anlatılar, kullanıcı hikayelerinin toplanmasından, kullanım senaryolarının bugün ve gelecek için hayal edilmesine, sunum paftalarının görsel kompozisyonundan, tasarımcının yaptığı sözel sunuma ve hatta satış amaçlı çekilen reklam filmine, ürünlere tasarımcıları tarafından anlam yüklenmesinden, kullanıcının bir ürün veya nesne aracılığı ile belli bir deneyim yaşamasına kadar, tasarımı desteklerler (Parkinson ve Bohemia, 2012).

Bu bağlamda, aşağıda listelenen konu başlıkları altında, tasarımda anlatıyı, yani nedensellik ilkesiyle örülmüş söylem veya olaylar zincirini inceleyen çalışmaları davet ediyoruz.

• Kullanım senaryoları, etnografik anlatılar, müşteri yolculuğu
• Tasarımda kurgu, gelecek senaryoları, tasarım keşifleri
• Tasarımda fikir geliştirme, tasarım doğrulaması
• Tasarım iletişimi, tasarım görselleştirmesi
• Tasarım ürün ve nesnelerinin ideolojik ve kültürel anlatılarının incelenmesi

Oturum Başkanları
Gülay Hasdoğan, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Mehtap Öztürk Şengül, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Sertaç Ersayın, Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu Başkanı

Kariyer, tasarımcı adaylarının umut odağıdır. Üretim ve bilişim teknolojilerindeki gelişmeler, üretim ilişkilerinin ve araçlarının değişmesi ve ürün dağıtım ve satış kanallarının çeşitlenmesi gibi faktörler, endüstriyel tasarım pratiğinde yeni iş modellerinin, işbirliği türlerinin ve örgütlenme biçimlerinin doğmasını sağlarken kariyer modellerini de çeşitlendirdi.

Üretimin klasik kurgusundaki değişim, merkezi ve tüm fonksiyonları kendi içinde çözen sistemleri ikincilleştirirken;

• dış kaynak kullanımına olanak veren (outsourcing)
• küçük ve yerel üretimi birbirine bağlayan, yatay ve denkler arası ağların (peer-to-peer network) yaygınlaştığı ve
• mikrogirişimciliğin öne çıktığı yeni bir yapılanma belirginlik kazanıyor (Bianchini ve Maffei, 2012).

Bağımsız kapitalizmin (indie capitalism) (Nussbaum, 2011) yapı taşlarını oluşturan bu gelişmeler genç tasarımcılar için yeni kariyer olanakları sunarken ;

• açık tasarım (open design)
• kuluçka merkezleri (incubation centers)
• fabrikasyon laboratuvarları (fablabs)
• genç yenilikçi şirketler (start-ups) ve
• kitlesel fonlama (crowdfunding) gibi uygulamaları öne çıkarıyor.

Bu değişim, tasarımcıya kendi ürününü üretebilme olanaklarını sağlarken, girişimci tasarımcı (designer entrepreneur) (Margolin,2002), yapıcı tasarımcı (designer maker) kavramlarını da yarattı.

Yukarıda değinilen uygulamaların, ülkemizdeki tasarım pratiğine yansımalarını izlemek mümkün. Endüstriyel tasarım lisans programlarının ve bu programlardan mezun tasarımcıların sayısı her yıl hızla artarken genç tasarımcıların klasik kariyer hedefleri dikkate değer biçimde değişmekte.

Bu oturumun amacı görece yeni ve mesleki hakları yeterince yapılandırılmamış endüstriyel tasarım pratiğinin bahsi geçen yeni gelişmeler çerçevesinde ne yöne evrildiğini, ne gibi fırsat ve tehditlerle karşı karşıya olduğunu ve bu dönüşümden tasarım eğitiminin ve mesleki örgütlenmenin ne şekilde etkileneceğini tartışmaktır. Bu kapsamda, yukarıda listelenen konulara ilişkin çalışmalar davet edilmektedir.

Oturum Başkanları
Sedef Süner, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Gökçe Elif Baykal, Koç Üniversitesi, Tasarım, Teknoloji ve Toplum Programı

Teknoloji ve gündelik hayat pratiklerinin iç içe geçtiği günümüzde, “çocuklar için çocuklarla birlikte tasarım” yaklaşımı giderek önem kazanmaktadır. Teknoloji tasarımı alanında çocukların sadece birer kullanıcı değil, tasarım ve araştırma sürecinde söz sahibi olması gerektiğine ilişkin görüşler öne çıkmaktadır. Bu nedenle, çocuklara yönelik tasarım çözümleri geliştirirken, çocukların bu sürece dâhil edilmesine yönelik yöntemler başlı başına bir araştırma alanı haline gelmiştir (Read vd., 2014). Bu alanda yürütülen çalışmalarda, tasarım sürecinin merkezinde çocukların katılımının derecesi, yöntemi ve araçlarına dair tartışmalar ön plana çıkmıştır (Fails vd., 2013).

Diğer taraftan öne sürülen bir görüş ise; çocukların katılımının derecesine ve yöntemine odaklanmak, katılımcı tasarım yaklaşımının birincil vaadi olan, kullanıcıların öz değerlerini tasarım çözümleriyle bütünleştirme amacını gölgede bıraktığına dikkat çekmektedir (Iversen vd., 2010). Bir başka deyişle, genç kullanıcıların hayallerini, düşünme biçimlerini ve değerlerini anlamak ve bunları tasarım yoluyla tercüme edebilmek, en az tasarım modeli ya da sonuç ürünü geliştirmek kadar önemlidir. Çocukları ve çocuk olma halini anlamaya yönelik ilk adım, onlara dair yetişkin kurgularımızı ve araştıran/araştırılan arasındaki yaş ve konum hiyerarşisinin getirdiği güç eşitsizliğini masaya yatırmaya başlamaktan geçmektedir (Lahman, 2008). Böylece, çocukların düşünme pratiklerini ve deneyim çeşitliliğini keşfetmek ve tanımak da mümkün olabilecektir.

Bu bağlamda, hep birlikte genç kullanıcıların değerlerini, hayallerini ve beklentilerini anlama ve tasarım yoluyla anlatmaya ilişkin yolları düşünmeyi, tartışmayı ve geliştirmeyi umuyoruz ve aşağıdaki olası başlıklara yönelik bildiri katkılarınızı bekliyoruz:

• Yetişkinlerin tasarladığı bir dünyada çocuk olmak
• Çocukların hayal ettiği bir dünyada tasarımcı olmak
• Tasarım yöntemlerini çocukların hayal ve düşüncelerini tercüme etmek için bir araç olarak kullanmak
• Çocukları gözeten kapsayıcı tasarım (inclusive design) pratikleri
• Genç kullanıcılarda çeşitliliği anlamak ve çeşitlilik için tasarım (design for diversity) pratikleri
• Çocuklarla tasarım araştırmasında etik konular ve tasarımcının/tasarım araştırmacısının sorumlulukları

.